محقق علی زادسرجیرفتی:
بسم الله الرحمن الرحیم
در ماده‌ی 546 قانون مجازات اسلامی، «لازم و ملزوم»، نیاز به تبیین دارند.
پاسخ
بخش دوم ماده ۵۴۶ قانون مجازات اسلامی مقرر کرده است: «... و چنانچه زوال منفعت یا نقصان آن، با ضربه یا جراحت دیگری غیر از ضربه‌ای که جراحت را ایجاد کرده است، واقع شده باشد و یا ضربه یا جراحت وارده علت زوال یا نقصان منفعت به گونه‌ای که لازم و ملزوم یکدیگرند، نباشد و اتفاقاً با آن ضربه و جراحت، منفعت نیز زائل گردد یا نقصان یابد، ضربه یا جراحت و منفعت، هر کدام دیه جداگانه دارد».
برای تبیین «لازم و ملزوم» در ماده‌ی مزبور، ابتدا تعریف لغوی و اصطلاحی لازم و ملزوم را تقدیم کرده، و سپس قسمت دوم ماده را که موضوع سؤال بالاست، مورد بررسی قرار می‌دهیم.
برای «لازم و ملزوم» در فرهنگ‌های لغت معانی مختلفی ذکر کرده‌اند، از جمله؛ «چیزی که در بیشتر احوال با دیگری باشد.»[2] در اصطلاح هم یکی از حقوق‌دانان در تبیین «لازم و ملزوم» نوشته است که: «هرگاه دو چیز را در نظر بگیریم یکی "الف" و دیگری "ب" و وضع آن دو طوری باشد که هر وقت "الف" وجود پیدا کند "ب" هم وجود پیدا کند، در این‌صورت "الف را ملزوم و "ب" را لازم نامند و رابطه بین آن دو را «لزوم» خوانند».[4] هر جنایتی که باعث از بین رفتن عقل می‌شد دیه‌ی جداگانه داشت بدین صورت که یک دیه برای جراحت وجود داشت و یک دیه برای از بین رفتن عقل اما در قانون جدید تفکیک شده است بین این‌که صدمه وارده ملازمه با از بین رفتن عقل نداشته باشد مثل بریدن دست. در حالت اول که ملازمه وجود دارد دیه‌ها با یکدیگر تداخل می‌کنند و همان دیه‌ی بیشتر پرداخت می‌شود اما در حالت دوم که تداخل نمی‌کنند برای هر کدام دیه‌ی جداگانه پرداخت می‌شود.»
[2] . همان.
[4] . ماده 446 ق.م.ا، هرگاه در اثر جنایتی مانند ضربه مغزی و شکستن سریا بریدن دست ، عقل زائل شود برای هر کدام دیه جداگانه خواهد بود و تداخل نمی شود .
[5] . عباس زراعت، شرح مختصر قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، انتشارات ققنوس، چاپ دوم، ص 596.
